Korte samenvatting van de gespreksavond "Voltooid leven?" op 20 november 2013 in Nieuwerkerk aan de IJssel, georganiseerd voor de PCOB Regio Midden-Holland, in samenwerking met de plaatselijke PCOB en met medewerking van de Nederlandse Patienten Vereniging (NPV). De diverse vertegenwoordigers hebben alle een taak voor de bijeenkomst gehad. De heer mr. Arie Slob gaf een lezing over "Voltooid leven?".
De bijeenkomst is bijgewoond door onze voorzitter Hans Verkaik en Adri van Krieken-Rasker, lid.

Wetsvoorstel uit Burgerinitiatief.

Het onderwerp kwam op de actuele agenda door een publicatie van de Nederlandse Vereniging voor Vrijwillig Levenseinde (NVVE) verschenen in februari 2010 en een Burgerinitiatief georganiseerd in 2011 door de initiatief groep "Uit vrije wil" gelieerd aan de NVVE. Ongeveer 117000 mensen, ondertekenden dit initiatief, waardoor het door de Tweede Kamer moet worden behandeld als Wetsontwerp. Dit gebeurde in het voorjaar van 2011, het werd verworpen. De groep "Uit vrije wil" heeft direct aangekondigd met een nieuw Burgerinitiatief te komen. Doordat de Tweede Kamer nu geheel anders is samengesteld dan in 2012 maakt het Wetsvoorstel een grote kans nu wel te worden aangenomen ook al zouden zij bezwaren die er in de Tweede Kamer waren niet wegnemen.

Kern van het Wetsvoorstel

De kern van het Wetsvoorstel is dat mensen van 70 jaar of ouder die hun leven voltooid vinden moeten kunnen sterven en dat degene die daarbij helpt niet meer strafbaar is.
De NVVE stelt dat nooit goed het debat is gevoerd over hoe om te gaan met deze mensen.
De NVVE stelt dat de vraag of een leven voltooid is een persoonlijk antwoord vergt, er geldt geen algemeen oordeel. In hun visie op de samenleving zijn wij autonome, redelijke en op zichzelf staande individuen, die zelf over hun leven willen en kunnen beschikken. Ook levensbeschouwelijke visies op mens en samenleving worden gezien als strikt persoonlijk.
Wij als PCOB vinden dit een eenzijdige benadering.
De PCOB wil aan dit debat een bijdrage leveren gebaseerd op onze uitgangspunten en geënt op het identiteitsdocument, "Dat ik zijn mag", van de PCOB.

Spreken over "Voltooid leven?"

Bij spreken over "Voltooid leven?" raken wij de ethiek dat is beschouwen en beargumenteren waarom je iets op een bepaalde wijze doet, daarbij is belangrijk onze moraal. Moraal is een systeem van waarden en normen dat richting geeft aan ons menselijk handelen. Eerst de waarde dan de norm. Bijvoorbeeld: de waarde is "eerbied voor het leven", de norm is "gij zult niet doden".
Ethiek is niet eenduidig en gecompliceerd, een voortdurend afwegen tussen verschillende normen, waarbij het nodig is goed te weten wat er zoal voor of tegen de diverse afwegingen is'.

Een aantal jaren geleden verscheen de PCOB discussie nota "Opzoek naar evenwicht". In het deelthema "Grenzen aan de zorg" worden onder meer onderdelen behandeld die betrekking hebben op ons levenseinde, de laatste levensfase. De heer Slob bespreekt kort de onderdelen reanimatie, palliatieve sedatie, euthanasie en preventie en komt dan bij het laatste onderwerp "Voltooid leven?"
Kern van het betoog van de PCOB is dat we niet zomaar van het signaleren van een probleem, de vraag naar zelfdoding en met hulp van anderen, naar het aanbieden van een oplossing kunnen stappen. Dit zou suggereren dat de vraag naar beëindigen van voltooid leven een medische of juridische vraag betreft, terwijl deze veel meer een levensvraag is.

De PCOB noemt vier aspecten van mens zijn die de visie van de NVVE kunnen aanvullen, corrigeren.

1) Leven is gegeven.

Wanneer wij dit zo zien, dan kan sterven de betekenis hebben van teruggeven van het leven. We zien ons leven niet als ons eigendom, maar als een gave en soms een opgave.

2) Leven is delen.

Een mens staat niet op zichzelf maar altijd in relatie tot anderen, familie, vrienden, collega's, in de straat, met elkaar verbonden en van elkaar afhankelijk, wij ervaren dit als fundamenteel. De vragen bij "Voltooid leven" kunnen niet los hiervan worden gezien. En als iemand het leven voltooid vindt, aan ons de vraag wat hebben wij geprobeerd om dit gevoel weg te nemen.

3) Elk leven is volwaardig.

Een mensenleven is volwaardig ook al functioneert het niet of niet meer volledig. De waardigheid van een mens is niet afhankelijk van wat iemand kan, maar alleen van het feit of hij of zij er is. Het mag niet zo zijn dat wij onderweg zijn naar een samenleving waarin hulpbehoevende ouderen maar ook jongeren zich moeten verontschuldigen dat ze er nog zijn.

4) Ook kwetsbaar leven is waardevol.

De vraag naar voltooid leven zet ons aan tot nadenken over hoe wij met kwetsbaarheid omgaan. God openbaart zich met wat klein en kwetsbaar is een kribbe en een kruis. In wat klein is en kwetsbaar wordt iets van het geheim van het leven zichtbaar, we kunnen ons bij ons nadenken daarop richten. Mensen die der dagen zat zijn, zo wordt daarover in de Bijbel gesproken, maar niet sterven, kunnen daar diep onder lijden. Hoe gaan wij met deze mensen om?

Het gesprek over levensvragen als "Voltooid leven?"

Mr. Arie Slob sloot af, hij sprak ook namens de PCOB de hoop uit dat wij ons op levensvragen als over leven en dood blijven bezinnen nu het nog kan. Want er kan immers een moment komen dat wij daartoe niet meer in staat zijn. Voor de NPV zal dit niet anders zijn. Het gesprek over levensvragen is niet eenvoudig toch moet het worden gevoerd met hen die dichtbij ons staan. Daarbij gaat het om het uiten van gevoelens, een voorwaarde voor een goed gesprek. Door het gesprek over "Voltooid leven?" kan blijken hoe mensen er voor anderen toe doen, terwijl ze zelf het gevoel hebben dat hun leven voltooid is. We moeten ons durven afvragen wat waardig leven en wat waardig sterven voor ons betekent en hoe wij mensen die lijden kunnen bijstaan. Hoe wij ook over de vragen bij "Voltooid leven? " denken, we mogen geloven "hetzij we leven, hetzij we sterven, we zijn des Heren".
Er volgde discussies in 7 gespreksgroepen, waarvan daarna een verslag met discussie in de grote zaal.

Een vriendelijke groet van
Adri van Krieken-Rasker
Regio coördinator PCOB Regio Midden-Holland